Nazwa „ikona” wywodzi się z greckiego έικών, czyli obraz. Większości osób kojarzy się jako obraz namalowany na desce. Bizantyńczycy nazywali tak jednak każde figuralne przedstawienie Chrystusa, Najświętszej Maryi Panny lub Świętych, niezależnie od tego, czy było to malowidło czy rzeźba, jak również niezależnie od techniki wykonania i użytego materiału.
Ikonografia to jedna z najstarszych technik, oparta na malarstwie freskowym. Jej tajniki, przekazywane głównie przez mnichów, przetrwały do dzisiejszych czasów. Zgodnie z tradycją ikona powstaje na podłożu wykonanym z drewna, na specjalnie do tego celu przygotowanym podłożu z płótna oraz kredy pozłotniczej. Warstwa malarska to połączenie żółtka kurzego, wina i wody wraz z utartymi suchymi pigmentami ziemnymi. Przez wieki również w ikonie dominuje złoto. Obie techniki, zarówno ikonografia jak i pozłotnictwo, są bardzo wymagające.
Ikona posiada bardzo bogatą symbolikę. Przygotowując się do pisania już na etapie wykonania podobrazia dostrzeżemy pierwsze symbole odnoszące się do wiary w Jezusa Chrystusa. Na myśli mam drzewo z którego powstaje ikona, jest to niejako symbol Krzyża. Idąc dalej, przyklejane na desce płótno kojarzy się zarówno z całunem, jak i z chustą, którą Zbawiciel przyłożył do twarzy zostawiając na nim odbicie swego Świętego Oblicza. W wykonywanej pracy malarskiej symboliczne są również m.in. gesty, pozy, elementy architektury. Jak łatwo zauważyć na ikonach nie wykonuje się typowej w malarstwie perspektywy. Stosowana jest często tzw. perspektywa odwrócona. To, co jest dalej może być większe niż to, co znajduje się bliżej. Przedstawiony przedmiot sprawia wrażenie, jakby był oglądany z kilku punktów. Nieraz mogą być widoczne krawędzie, które patrząc z innego punktu odniesienia nie powinny być widoczne. Charakterystyczna też dla ikony jest achronologia czyli, to że na jednym obrazie przedstawione mogą być wydarzenia, które miały miejsce w różnym czasie. Symboliczne znaczenie mają także kolory. Na szczególną uwagę zasługuje także złoto, które w tym wypadku nie jest kolorem ale stanowi metaforę światła, blasku świętości i Bożej chwały.
Wszystkie te zabiegi mają na celu podkreślenie, że ikona nie jest obrazem naturalistycznym. Zadaniem ikony jest wprowadzenie stojącego przed nią człowieka w rzeczywistość ponadzmysłową, w przebóstwiony świat Ducha. Ikony od wieków otaczane są kultem. Cześć oddawana ikonie nie dotyczy jednak jej samej jako przedmiotu, ale odnosi się do postaci, które są na niej przedstawione. Podstawy kultu ikon wypracowane zostały jeszcze przed podziałem chrześcijaństwa na wschodnie i zachodnie. Sformułowali je Ojcowie Kościoła oraz sobory -VII sobór powszechny w Nicei (787) oraz Sobór w Konstantynopolu (843). Pisane według zatwierdzonego kanonu ciągle potrafią znaleźć drogę do serc ludzi oraz ikonopisarzy.
W prawosławnych i greckokatolickich cerkwiach ich kult jest ważnym elementem liturgii bizantyjskiej. Również w Polsce otaczane są czcią. W polskich kościołach znajdujemy wizerunki Matki Boskiej Częstochowskiej czy Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, a za ich udziałem dokonują się liczne cuda. Ikona stanowi także obiekt prywatnego kultu domowego. Dla chrześcijanina ikona jest oknem otwartym na świat nadprzyrodzony, sięgający poza przestrzeń i czas, uzmysławiającym nam podążanie do stanu szczęścia i miłości Boga. Ikona towarzyszy człowiekowi w ważnych momentach życia, niekiedy od narodzin, ślubu lub jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Ikona pomaga w modlitwie, otacza opieką i błogosławi, ale przede wszystkim zbliża nas do Boga.